Görüntünün Derinliği Monokuler İpuçları

Görüntünün Derinliği Monokuler İpuçları ve Binoküler Farklılığa Dayanır

Görme sisteminin en önemli işlevlerinden biri iki boyutlu retina görüntüsünün üç boyutlu görüntüye çevrilmesidir.

Monoküler İpuçları Uzak-Alan Derinlik Algısı Yaratır

250 m. den daha uzaktaki mesafelerdeki görüntülere tek gözle bakar gibi algı oluşur. Bununla birlikte monokuler ipuçları adı verilen numaralarla (trick) derinliği tek gözle algılayabiliriz. Rönesans sırasında sanatçıların da (L. De Vinci) kullandığı ipuçlarıdır bunlar.
1. Tanıdık ölçü. Bir kişinin boyutunu biliyorsak uzaklığını tahmin edebiliriz
2. Oklüzyon. Bir kişi diğerini kısmen gizliyorsa öndekinin daha yakın olduğunu anlayabiliriz.
3. Lineer perspektif. Tren yolu gibi paralel çizgiler belli bir uzaklıkta birleşir. Daha uzakta birleşen çizgiler uzaklığın büyüklüğünü gösterir.
4. Ölçü perspektifi. Aynı boyuttaki iki objeden küçük görüneni daha arkadadır.
5. Gölgelerin dağılımı. Işık ve karanlık dağılımı derinlik imajı yaratır; aydınlık kenar daha yakındır.
6. Hareket paralaksı. En önemli ipucu, gövdemizi veya başımız hareket ettiriyorsak görme alanındaki obje retina üzerinde hareket eder.


Monokuler ipuçları objelerin uzaklığı ile ilgili bilgi sağlar
A. Derinlik algısı için sabit ipuçları
B. Hareket ipucu. Başını sola doğru hareket ettiren kişi yakındaki objelerin sağa (hızlı), uzaktaki objelerin sola(yavaş) hareket ettiğini görür.

Stereoskopik İpuçları Yakın Alan Derinlik Algısı Yaratır

250 m. den daha yakın objelerin derinlik algısı için monoküler ipuçları dışında stereoskopik görme de gerekir. İki gözün görme alanı kısmen farklıdır. Farklı uzaklıkta objeler iki retina üzerinde farklı görüntü oluşturur. (tek gözümüzü kapatarak bakabiliriz).


Gözlerimizi bir noktaya fikse ettiğimizde nokta retina üzerinde tanınabilen bir bölüme denk düşer. Fiksasyon noktasındaki görüntü retinaların merkezine denk düşer. Yakındaki objelerin görüntüsü bu bölgenin uzağına düşer (horizontal yönde). Horizontal yönde farklılık azsa tek bir nokta algılanır.

Pozisyondaki farklılık objenin fiksayon zeminine uzaklığına göre binoküler farklılık (disparity) yaratır. Üç boyutlu objelerin algılanması bu şekilde gerçekleşir.
C Wheatstone 1838 de stereoskopik görüntüyü keşfetmiş.

Primer Görme Korteksinde İlk Birleştirilen İki Gözden Gelen Bilgidir

Stereopsis (derinlik ölçümü) için iki gözden farklı input gelmesi ve iki retina görüntüsü arasında horizontal eşitsizlik gerekir. V1 nöronları bu bilgi için seçicidir.


Stereoskopik görmenin nöral temeli
A. Kişi P noktasına bakarken, iki gözde retinada P’ noktasına düşen görüntü tam çakışır. Daha yakındaki ve solda kalan Q noktasına bakarken retinaya düşen Q’ noktaları sol retinada P’ ile aynı noktaya düşerken sağ retinada uzağa denk düşer. Bu görüntüler binoküler eşitsizliğe sahiptir.
B. İki gözden gelen bilgi P’ noktalarında sıfır farklılığa sahipse kortikal nöron maksimal şekilde aktive olur.
C. İki gözden gelen görüntü retina üzerinde farklı noktalara düştüğünde başka bir kortikal nöron en iyi yanıtı verir.

Binoküler uyumsuzluğa duyarlı hücreler çeşitli kortikal görme alanlarında bulunur. V1 dışında V2 ve V3 de de bulunabilir. MT de belirgin uzaklıktaki uyarılara duyarlı hücreler vardır. MST deki hücreler de sadece hareketin yönü değil farklı derinliklerdeki hareket yönü ile de bilgi verirler.


kaynak: Ribert H Wurtz, Eric R. Kandel